Хайдакские сказки - Узлипат Гасанова. Страница 5


О книге
Урши велкъаней укунни ужив аккура.

Сахъ гвана ч1вакьа дерц1ивкъел, уршилли цаник1а бут1а ч1вакьванна цеберттивца. Аттала хьулунни гьел урши вявгьивца, цилжи и вахт аккваркъел ч1вакьванни укуидей рик1ул. Урши виссара киживца. Гьел зама налла атта хъил цегьивца, цилжи виссулдей ик1ул уршилцци хабаргьассивца. Уршилли бурсивца, ч1вакьва багьнал ила хьулунни вявгъивда ик1ул. Аттал цинна хьулун маймайраривца, ч1вакьва багьнал урши вивгъян биргьару, ч1вакьванна вахт биргьару ик1ул. Ц1ил уршилцци ци биккарай этти ик1ул хабаргьассивца. Урши ик1улца, дила аба риккар. Цачивли аттал цинна хьулун, магьар черкабишурца. Уршилцци ик1улца: — Вя риккул вигьаттал, ила аба гьакара.

Уршилли разивигьявли, цинна аба цачивца.

Гьетин гьеттира белди, гьежин дура цегьивда.

Жадная мачеха

Жил-был один мальчик. Он жил с отцом и мачехой. Мачеха была очень жадной женщиной. Иногда она пекла чуду. Когда она подавала на стол, с одной стороны нарезала очень маленькие кусочки, затем крутила поднос так, что эти маленькие кусочки всегда оказывались именно перед пасынком. Вот так мальчик все время недоедал.

Однажды, когда мачеха испекла горячий хлеб, мальчик отщипнул маленький кусочек хлеба. Из-за этого мачеха его избила, приговаривая, что есть «не вовремя» нельзя. Мальчик горько заплакал. В это время отец вернулся домой. Он спросил сына, почему он плачет. Сын рассказал, как мачеха из-за кусочка хлеба избила его. Отец отругал свою жену. Она оправдывалась тем, что сын раньше времени стал есть. Отец, чтобы утешить, спросил сына, что он больше всего любит на свете. Мальчик ответил, что больше всего на свете он любит свою маму. Тогда отец выгнал вторую жену из дома и сказал сыну, чтобы он вернул свою мать, раз так ее любит.

Они там остались, а я сюда пришел.

Г1ябал рицци

Буживца биллира бейкваллира ца аттала г1ябал риреи. Гьелттала аба зрел руживца. Мякьи гьерриргьул руживцав ца унра хьулум. Гвелел гьелтти рирсби гьаман цинеса бикул улбертул руживцав. Рирсбалжи ил г1ях1кариццурца. Рирсби аттаци бик1улца, гьет унра этти хьулум рарара карига. Атта ик1улца, ратая гьел цинна мусна, чимацилт1атая, дам хьулум ражи в акку. Гьеч, рирсби чербичив акку. Ахирра-ахир, аттал гьел унра хьулун кариживца. Цаник1валжи руживца ил г1ях1 хьулумла гьердаривли, ц1ил шикьриживца кван биккал бука ила рирсби, ляккьбара хъилттар рик1ул. Барижил абаргьул, бучивли цинна рирсбира цайра, arra вегурца цинна илби чивгьанцци. Гьелин къаршибичивца ца чуххала ккалкка. Рирсби шиней бесунни, гьел чуххала гуни гьабиркъурца ца мурхьил кур. Чевчи бизивца ца ч1янк1а. Гьурч1ивли ккалкканци, рирсби цебегъивкъел гьурбаривца. Чух луц1анци рирсби гьел курла бакни бижккабичивца. Ц1ил arra курч1ивли, чевчиттар улкатурца, кумек цакара вянда, нишша турагьакъкъара ик1ул вегурца червигьявли. Рирсби калгунца гьелин. Я arra вейкку, я цара чак1ал вейккура цянил. Пявра замана бегурца. Рирсби ккушбяхъивца. Ник1а рицци гъивзкарик1ул гьелин г1янчинна бяг1яцци ца мухъялла удар барччивца. Беччивца гьел рицбалжи, г1явбагбаривли беркунца. Ц1илра гьелин гьивзкарик1ул, баривца ца хвала шукъкъа. Гьелин хьуни ттурабичивца. Рижрурч1ив улбеталли, кадигьунни ябни ди, т1енирби диц1ивли мухъя ди. Щилттатин гьар бари рахьул, цикъкъул гьелккар мухъя, балххун рицбира, рукунни царира руживца. Ц1ил г1ябалра рицци ерга-ергал бахьул, т1енилццир мухъя цикъкъул букун буживца.

Ябналла вагь уживца гьелтти гванзурбалла вагь паччях1. Ца бари ил, ябни ц1акьли яравдигьявли дикьал ик1улца цинна уршбалцци. Гьел паччях1ла г1ябал урши буживца. Гьари кьа ри кади гай ик1улца, цибигьалра ца цик1ал би гьежтталжи агу рил. Пябалра уршилцци ерга-ергал дярххя дугай, кьарикадигай ябналла ик1ул бурсивца.

Ца дуччи хвала урши вегурца кьарикигара. Кьарикиживли ца г1ях1ли калгунца. Ц1ил ускагьунца. Гьел уссун велли, цярунни хвала риццилли ябналжи какьивти мухъялли укъкъала биц1ивли дукъкъивлица чужи дерквана.

Чиркалла arra цегъивкъел хьарбегъивца хвала уршилцци: — Чак1ал видив? — ик1 ул.

— Чара вейчура, — ик1улца хвала урши.

Ч1велибил дуччи урккалан уцци вегурца кьарикигара. Кьарикиживли ца г1ях1ли замана дичивца. Ц1ил гьелра ускагьунца. Гьел уссун велли, цярунни уркалан риццилли ябналжи какьивти мухъялла укъкъала биц1ивли дукъкъивлица цинна рицбалжира цинейра дерквана.

Чиркалла arra цегьивли хьарбегъивца:

— Ча видей, ци бидей? — ик1ул.

— Чара вейчура, — ик1улца урккалан уршира.

Пявъибил дуччи багь ник1ва уцци вегурца кьарикигара. Кьарикиживли калгунца. Ц1ил анк1лецци вичивца. Усъакагьана багьнал т1уп къяжагъивли, цце пискадаривли рурц1ухул уживца.

Ца заманалла церегьивца ник1ва рицци, ябналжи какьив мухъялли укъкъала биц1ивца чужи дукъкъара. Уршилли ратурца укъкъала биц1арей, ц1ил руцивца.

Ник1ва рицци рисул шикьриживца. Сукли чужи агурти дурсивца гьел уршилцци.

— Дила ч1вел царара рицци би, — рик1улца ник1ва рицци.

— Ря, цака гьелттира, — ик1улца гьелецци урши.

Рярунни илел цинна рицби цачивца.

Ц1ил ник1ва уццилли качивца цинна уцбира arrapa. Чибажихивца рирсби.

Пябалра уцбай гьелтти рирсби г1ях1кабиццурца. Чужи гьелтти хьади кабиживлица. Хвала уццилжи хвала рицци кариживца, урккалан уццилжи — урккалан рицци, ник1ва уццилжи — ник1ва рицци.

Дичивца ца г1явра замана. Ца бари хвала уцци ик1улца цинна хьулумци:

— Ил ци ба papa риргьуттей?

— Ца ник1ва биринжала ударццир дунелла укка баххана пала в барар риргьуд, — рик1улца хьулун.

Урккалан уцци цинна хьулумцци ик1улца:

— Ил ци ба papa риргьуттей?

— Дул цат1ат1ццир гьеж дуней бяъкагарагванил халча бершара риргьуд, — рик1улца хьулун.

Багь ник1ва уцци цинна хьулумцци ик1улца:

— Ил ци ба papa риргьуттей?

— Дул ца мургьелла хъуппагван уршира, арцла бачигван рирсира барара риргьуд, — рик1улца хьулун.

Гьеленнатин бегурца ц1илра ца г1ях1ли замана.

Ца бари Пябалра уцци бегурца г1яйри.

Гьелтти г1яйри бегурли белли, ник1ва риццилли гьет цинни бурейвтигванти уршира рирсира баривца. Хвала рицбалжи ц1акьли абиккул ахъивца, чу л абаривли, гьелел дях1ни барибил. Рицбалли гьелтти уршира рирсира кьвалан кабатурли, эрк1и чиишурца. Дях1 налла мусна гьакъкъивли накьайти кадатурца. Ник1ва риццилци ил гьежти накьайтиди ил даривти бик1улца.

Гьелтти дях1ничев кьвана эрк1и урхавла журбалжи гьерегькабичивли калгунца. Урхангул цилжи урхав вях1ил букьунней ик1ул кяунни улбеталли — урхавла журбалжи гьерегъбичивли кьвана чибаживца. Ттурагьасивли Нячбаралли — мургьелла хъуппагван уршира, арцла бачигван рирсира — кьваналла бакни. Ттурагьассивли, урхангулра гьелела хьулумлира гьелтти ч1велра урши-рирси гьабикьунца.

Урши хвалавегъивкъел, пярхъуч1ццир чиихьвара урссивигьявца. Сахъ ттуравярунни чиишурил, ца хьулумла къяндрей чибегьивли, къяндар белкьунца. Къяндрела рагь хьулум г1ясиригьявли рик1улца уршилцци: — Дам чимаихьватти, гьет ила абала риццбай чиихьвара вя.

Хъил кяунни, уршилли цай гьикьун абацци хьарбегъивца, цилжи гьелтти рик1улей гьех хьулум ик1ул. Ил рик1улца, дила рицби бейккура, т1узница, вихмецергатти.

Ч1велъибил барира илела ппярхъуч1ли дик1ар хьулумла гажин белкьухунца. Гьелра рик1улца: — Гьет ила абала риццбай чиихьвара вя.

Ц1илра уршилли цай гьикьун абацци хьарбегъивца. Ил рик1улца, дила рицби бейккура, тузница, гьарахъа cap. Аммаки урши, бархьли бурса ик1ул, червичивли акку. Ц1ил кариживли дях1налла мякьи, цабиштта гьабикьун абал чваккал сукли дурсивца, цигли цабиштта барччивтел. Чаял цабиштта барив абара, абала рицбира.

Дях1ни баривли гьерегь,

Перейти на страницу: